Tuesday, February 25, 2014

Дательный Падеж Без Предлогов (Edatsız Datelni Padej)


1.  В сочетании с глаголами дательный падеж обозначает лицо или предмет, к которому направлено действие. Существительное в дательном падеже отвечает на вопросы кому? чему?

 (Datelni padejde fiiller hareketin kimin ya da ne için yapıldığını niteler. Kime?  ya da Neye?sorusu ile bu padej anlaşılabilir.)

Я написал письмо (кому?) отцу. (Mektup yazdım (Kime?) babama.)
На уроках мы уделяем много внимания (чему?) произношению. (Derste birçok telaffuz kuralına dikkat ettik (Neye dikkat ettiniz?).

В указаном значении дательный падеж употребляется после глагололв, обозначающих действие в пользу лица: (Fiilden sonra gelen ve eylemden etkilenen kelime datelni padej olarak çekilir.)

Дать ребёнку игрушку. (Oyuncağı bebeğe ver)
Купить товарищу книгу. (Arkadaşına kitap al)
Послать брату письмо. (Abine mektup yaz)

В сочетании с существительными, соответствующими некоторым из этих глаголов, также употребляется дательный падеж: 
(Bazı fiiller isim halleri ile de kombine edildiğinde datelni padej kullanılır)
дарить детям  -- подарки детям
помогать товарищу -- помощь товарищу

Datelni padejde kullanılan bazı fiiller:

Несовершенный Вид:                                   Совершенный Вид:
давать                                                                    дать
дарить                                                                    подарить
покупать                                                                купить
приносить                                                             принести
посылать                                                               послать
показывать                                                            показать
обещать                                                                  пообещать
помогать                                                                помочь

2. Дательный падеж употребляется после глаголов, обозначающих речь, обращенную к лицу: (fiilden sonra gelen özne ya da fiilden etkilenen kişi datelni padej çekilir.)

говорить слушателям, рассказывать другу, отвечать учителью, объяснять ученику.

Несовершенный Вид:                                   Совершенный Вид:
говорить                                                               сказать
рассказывать                                                        рассказать
сообщать                                                              сообщить
объявлять                                                             обълявить
отвечать                                                                ответить
объяснять                                                             объяснить
писать                                                                   написать
звонить                                                                 позвонить

В сочетании с существительным, соответствующими некоторым из этих глаголов, также употрбляется дательный падеж:
(Yukarıdaki fiiller isimle birlikte çekildiğinde yine datelni padejde kullanılır)

Örnek: писать отцу  --- письмо отцу
               отвечать учителью --- ответ учителью

3.  Дательный падеж употребляется после некоторых глаголов, обозначающих действия, которые направлены во вред лицу или предмету:
(Fiilden etkilenen/zarar gören kişi ya da nesne de datelni padejde çekilir)

мешать брату, мешать работе, вредить любям, вредить здоровью, изменять делу, мстить врагу.

Несовершенный Вид:                                   Совершенный Вид:
мешать                                                                  помешать
препятствовать                                                    вопрепятствовать                                
изменять                                                               изменить
противодействовать                                            ----------
мстить                                                                   отомстить
сопротивляться                                                    ----------

В сочетании с существительным, соответствующими некоторым из этих глаголов, также употрбляется дательный падеж:
(Yukarıdaki fiiller isimle birlikte çekildiğinde yine datelni padejde kullanılır)

изменить делу  ---     измена делу
мстить врагу     ---      месть врагу

4. Дательного падежа требуют глаголы: (Datelni padej gerektiren bazı fiiller)

Несовершенный вид:                    Совершенный Вид:
обучать                                                    обучить
учить                                                        научить
учиться                                                    научиться

Örnek:
Предодаватель обучал студентов русскому языку.
Преподаватель обучил студентов русскому языку.
Преподаватель учил студентов правилному произношению.
Преподаватель научил студентов правильному произношению.
Мы учимся русскому языку.
Мы научились русскому языку.

5. Дательного падежа требуют глаголы: (Datelni padej gerektiren bazı fiiller)

Несовершенный вид:                    Совершенный Вид:
радоваться                                           обрадоваться
удивляться                                           удивиться
завидовать                                           позавидовать
сочувствовать                                      посочувствовать

Эти глаголы обозначают чувства. (Bu fiiler ruh hali ile ilgilidir.)

Örnek: 
радоваться весне, удивляться смелости, завидовать товарищу,  завидовать успеху, сочувствовать другу.



        Дательный Падеж В Некоторых Сочетаниях
       (Datelni Padejin Bazı Kombinasyonlarına Örnekler)  Parentez içerisinde olanlar kelimelerin yalın-çekimsiz halleridir. Yanında ise dativ halindeki çekimlerini yazdım. Karşılaştırarak padeje çekimlendiğinde nasıl olduğunu anlayabilirsiniz:

1. Отец подарил сыну (сын) велосипед.
2. Маленькой дочери (дочь) он купил куклу. 
3. Мать поёт (ребёнок) ребёнку колыбельную песню.
4. Бабушка рассказывает (внук) внуку сказку.
5. Учитель диктует (дети) детям текст.
6. Я написала письмо (подруга) подруге.
7. Почтальон принёс (сосед) соседу письмо. 
8. Он послал (родители) родителям телеграмму.
9. Ученик задал (учитель) учителью вопрос.
10. Учитель объяснил (ученик) ученику непонятое слово.
11. Лектор показывает (слушатели) схемы и диаграммы.
12. Докладчик сообщил (делегаты) делегатям о выполнении плана.
13. Студент сдаёт экзамен (профессор) профессору.
14. Студент ответил (экзаменатор) экзаменатору на все вопросы.
15. Библиотекарь дал (читатель) читателью новую книгу.
16. Пассажиры платят деньги за проезд (кондуктор) кондукторам. 
17. Дочь помогает (мать) матери.
18. Шум мешает (дети) детем заниматься.
19. Я обещал (товарищ) товарищу принести книгу.
20. Генерал приказал (офицер) офицеру руководить переправой.
21. Врач запретил (больной) больному курить.
22. Преподаватель поручил (студент) студенту прочитать эту статью.
23. Мать разрешила (сын) сыну идти на каток.

Дательный Падеж При Обозначении Возраста (Datelni Padejin Yaş İfade Ediminde Kullanımı)
Дательный падеж употребляется при обозначении возраста:
Örnekler:
1-  Мне тогда было  тридцать два года, Марисе двадцать девять, а дочери нашей Светлане шесть с половиной.
2-  У моего брата сегодня день рождения.  Брату исполнилось 18 леть.
3-  Сколько вам лет?
      Сколько лет вашему брату?
      Сколько лет вашей сестре?
      Сколько лет вашему отцу?









Wednesday, February 12, 2014

Kelime nasıl çoğul çekilir ?


  Türkçe’de 5, Rusça’da ise 6 tane hal vardır.
1.       Yalın hal : именительный  падеж (imenitelni padej)
2.       –in hali : родительный  падеж (raditelni padej)
3.       –de hali(datif) : дательный  падеж (datelni padej)
4.       –i hali (akuzatif) : винительный  падеж (vinitelni padej)
5.       İle hali (enstürimantal) : творительный  падеж (tvaritelni padej)
6.       Hakkında : предложный  падеж (predlojni padej)


KELİME NASIL ÇOĞUL YAPILIR ?
1.       Yalın hal : именительный  падеж
İsimlerin nominatıv (yalın) durumunda çoğul çekimi ve aldıkları son ekler.
Erkek isimler :
к,ч ,х ,ш, щ ,ж, ц, г  harflerinden sonra   "и"  harfi eklenir.
ь - и
Diğer sessiz harflerden sonra ise, ы  getirilir.
учебник - учебники
студент - студенты
музей - музеи (burada 2 sesli harf yanyana olduğu için arada y varmış gibi okunur –muzeyi- )
словарь -словари (ь düşer yerine и gelir)

ÖNEMLİ : ш, ж yanındaki harf okunurken ‘ı’ gibi duyulur :
   Жизнь – jıyzın

İSTİSNA: Sonuna çoğul formunda а alan 5 tane erkek kelime vardır :
                        Дом -  дома (ev)
                        лес - леса  (orman)
                        город  - города (şehir)
                        вечер - вечера  (akşam)
                        поезд - поезда (tren)


Dişi kelimeler çoğul durumunda :
  а - ы
  я -  и
  ь - и dönüşürler.

Yalnız burada da son hecedeki sessiz harfe dikkat etmek gerekir. Erkek cins kelimelerde olduğu gibi dişilerde de к,ч ,х ,ш, щ ,ж, ц, г  harflerinden sonra   "и"  harfi eklenir.

ваза - вазы
книга -  книги
неделя - недели


Nötr kelimeler çoğul durumunda :
  о - а
  е -  я
  ие-  ия dönüşürler.

 здание - здания
 мнение - мнения
 письмо - письма
 море - моря

 İSTİSNA: палто(palto-palto) ,радио(radiyo- radyo), метро(mitro-metro) çoğul çekiminde  yabancı kelimeler oldukları için değişmezler.

Not :  ь  ile biten kelimeler dişi veya erkek olabilirler.  Bu kelimeler istisnadır, ezberlemek gerekir. İleride bu istisna kelimelerin hepsini göreceksiniz.

 İSTİSNA: O harfi ile biten bazı nötr kelimeler çoğulda  а  yerine и ile biter.
 уха - уши (kulak)
 плечо -  плечи  (omuz)
колено - колени  (diz)
веко - веки (göz kapağı)
яблоко -  яблоки (elma)

   Исключения (isklyuçeniya - İstisnalar)

Yukarıda anlattığım çekimlere uymayan 9 tane istisna olan kelime vardır.
  время - времена (zaman)
  имя - имена (isim)
  знамя -  знамёна (sancak)
  племя - племена (kabile)
  темя - темена(bıngıldak)
  бремя - бремена (sorumluluk-mesuliyet)
  стремя - стремена (üzengi)
  семя - семена (tohum)
  пламя-  пламёна( ateş)

Rusça’da Tekili Olmayan Kelimeler ve İstisnalar

Son eki  ы veya и olan ve yalnız çoğul durumda kullanılan isimler :

очки  - açki- gözlük          
часы  -çası – saat

духи  - duhi – parfüm        
щипцы – sçiptsı – maşa

весы  - vesı – terazi          
трусы   - trusı – külot

штаны  - ştani - eşofman      
счёты – sçotı – abaküs

консеры  - kansertı – konserve  
финансы  -finansı – finansal,parasal

поиски – poiski – arama      
куранты – kuranti – çok büyük saat

 сани – sani – kızak          
щи   - şi – lahana çorbası

люди – lyudi-insanlar        
дрожжи   - drojji- maya

будни  -budni – günlük        
пожницы  - nojnitsı - makas

  ясли – yasli- küçük çocuk yuvası  
каникулы  -kanikulı – öğrencilerin tatili

 похороны   - paharoni – defnetme
деньги   -dengi – para

сутки – sutki – 24 saat          
сумерки    - sumerki – alacakaranlık

носилкии   - nasilki – sedye        
брюкии  - bryuki – pantolon

 хлопаты –  hlopatı – uğraş      
мемуары – memuarı – gezi/anı defteri

  выборы – vıborı – seçim

          ья  ile biten çoğullar :

     брат - братья   - erkek kardeş    
     стул - стулья  - sandalye

     колос - колосьяч   - başak
     крыло -  крылья  -kanat
     лист  -  листья    - ağaç yaprağı
     прут -   прутья   - yapraksız ağaç dalı
     перо -  перья  - kuş tüyü
     звено -  звенья  - zincirleri birbirine bağlayan halka
     друг -  друзья  - samimi arkadaş
     полено  - поленья  - odun
     дерево -  деревья – ağaç
     сын  - сыновья - oğul

İSTİSNA :  лист  iki tane çoğul çekimi vardır :
                    1.  листы - defter yaprakları 
                    2.   Листья - ağaç yaprakları 

Sadece Tekil Kullanılan İsimler

  Bu isimlerin çoğul hali yoktur:

 Железо           jilyaza         demir            
  медь                med            bakır
 алюминии       alyuminii     alüminyum
 кислород         kislarod     oksijen
 водород           vadarod     hidrojen        
 молоко            malako       süt  
 мяса                miyasa        et                   
 рыба                riba            balık 
 соль                 sol               tuz                    
 сахар               sahır          şeker
  масло             maslı          yağ             
  сыр                 sır              peynir
  обувь             abuf            ayakkabı          
  одежда          adijda         giysi
  посуда           pasuda        kapkacak     
  уборка           uborka        temizlik      
  борьба            borba          güreş
  плавание-     pılavaniye    yüzmek
  лук                 luk              soğan             
  чеснок-         çesnok       sarımsak        
 лук-порей      luk-porei     pırasa
 капуста         kapusta        lahana      
петрушка       pitruşka       maydanoz
мебель           mebel         mobilya
 морковь        markov      havuç

Padejler


Предложный Падеж (hakkında) 
Bu padejin Türkçe'de tam karşılığı bulunmamaktadır. ''Hakkında'' olarak çevirilir.
Bu padejin soruları о ком (a kom) (kim hakkında),о чём (a çom)(ne hakkında), гдe (gde)(nerede) dir.
Cinslere göre aldığı son ekler:
Erkek isimler :
Sessiz harf ve  ь ile biten erkek isimler -e ekini alırlar.
Dişi isimler:
а ve я  ile soran eren dişi isimler е ekini alırlar.  ь ile sona eriyorsa da и alırlar.
Not: Orta cins isimler erkek isimler gibi çekilir.


Çoğul Çekim
Daha önce de söylediğimiz gibi kelime çoğul çekilirken cinsi önemli değildir.
Sessiz harf ve "a" ile biten bütün kelimelerin sonuna "aх" eklenir. "ь" ve "я" ile biten kelimelerin sonuna ise "яx" eklenir.


Şahıs zamirleri 
обо мне
о тебе
о нём / о ней
о нас
о вас
о них

İnstrumental (ile hali) Творительный Падеж 

İsimlerin instrumental durumu, bir şeyin yapılmasını sağlayan nesne veya bir insanı göstermektedir. Yani bir şey vasıtasıyla bir eylemin yapılmasıdır.

Erkek İsimler : 
Tekil durumda bir sessiz harf ile т, л, н ,с  vs. sona eren isimlere  -ом takısı eklenir.
Nom.          İnst.
стол          столом 
брат          братам 
студент    студентомм
иван          иваном 
нож           ножом
молоток    молотоком 
вечер        вечером 
отец         отцом

ь ve й  ile sona eren erkek cins isimlerde ь ve й düşer yerine,  ем eki gelir.
Nom.            İnst.
учитель    учителем 
писатель  писателем 
рояль        роялем
чай           чаем 
дождь      дождём 
словарь    словарем 
герой       героем

Я горжусь братом. (Kardeşimle gurur duyuyorum.)
Я режу хлеб ,сыр, мясо ножом. (Ekmeği, peyniri, yağı bıçakla kesiyorum.)
Я вбиваю гвоздь молотком. (Çiviyi çekiçle çakıyorum.)
Это погиб героем. (O kahraman olarak şehit oldu.)

Dişi İsimler:
"a" harfi ile sona eriyorsa "a" düşer; "ой" eklenir.  "я" ile sona eriyorsa  "я" düşer; "ей" eklenir.
Nom.        İnst.
ручка      ручкой  
вилка      вилкой  
школа    школой  
книга      книгой  
неделя   неделей 
тётя      тётей 
буря      бурей 
Россия  Россией
семья   семьёй

Я пишу карандашом.( Kalem ile yazıyorum.)

"ь" ile biten dişi kelimelere "ю" eklenir.
Nom.      Inst.
осень    осенью 
мысль   мыслью 
ночь      ночью

Я пишу ручкой. (Kalemle yazıyorum.)
Осенью идёт дождь. (Sonbaharda yağmur yağar.)
Ночью темно. (Gece karanlıktır.)
Я ем вилкой и ложкой. (Çatal ve kaşıkla yemek yerim.)
Я ем суп ложкой. (Çorbayı kaşıkla içerim.)

Nötr isimlerde "o" ve "e" harfi ile bitiyorsa, "м" eklenir.
Nom.         İnst.
слово       словом
окно        окном 
место       местом
 лето         летом  
здание     зданием 
 поле        полем   
море        морем
ружьё      ружьём 
здание    зданием

Я стреляю ружьём. (Tüfekle nişan alıyorum.)
Я еду морем. (Deniz yoluyla geliyorum.)

İnstumental (ile hali) Çoğul Durumu
Sert ve yumuşal harfle biten isimler (her cinsten) çoğul durumunda datif durumunda aldıkları eklere ам, ям, и eklenerek çekimlenir.
Nom. tekil     Dat. Çoğul      Inst. Çoğul
класс             классам           классами 
студент        студентам      студентами 
книга            книгам           книгами
стол              столам           столами
окно              окнам            окнами 
девушка        девушкам       девушками

Yumuşak işaret ile biten isimler erkek ve dişi cinsinde ve "я"  ve "e" harfleri ile biten tüm isimler "ями" son ekini alırlar.

Nom. tekil     Dat. Çoğul         Inst. Çoğul
неделя           неделям              неделями
 здание           зданиям             зданиями
автомобиль  автомобилям     автомобилями 
словарь         словарям           словарями
дверь             дверям               дверями


"и"  ile biten beş tane isim istisna oluşturmakta ve "я" eki yerine "ь" ekini almaktadır.
Nom. çoğul       Inst.çoğul
дети                   детьми 
люди                 людьмии 
лошади             лошадьми
дочери              дочерьми 
двери                дверьми


Я горжусь  дочерьми. (Kızlarımla gurur duyuyorum.)
Недельми нет дождя/дождей. (Haftalardır yağmur yağmıyor.)
Весь город полон зданиями. (Bütün şehir binalarla dolu.)
Я пользуюсь когда перевожу словарями. (Çeviri yaparken sözlük kullanıyorum.)


Akuzatif Hal (-i hali) Винительный Падеж 

Erkek cins cansız ,orta ve dişi cinslerden ve "-ь" ile biten kelimeler eksizdir.
трамвай ,  тетрадь  , лошадь...

-а ve -я  ile biten tüm erkek/dişi isimler   -у veya  -ю alır.
Это мужчина и женщина. (Bir kadın ve bir erkek.)
Я увидел  мужчину и женщину (Bir kadın ve bir erkek gördüm)

Erkek cins sessiz ile bitenler  -й ve -ь  ile biten tüm canlı isimler   -а veya -я takısı alırlar. (Bu isimlerin -i hali, -in halinin aynıdır.)

Это Антон и Сергей. (Anton ve Sergei)
Я встретил Антона и Сергея. (Anton ve Sergei ile bir araya geldim.)
Это учитель. (Bu öğretmen.)
Я видел учителя. (Öğretmeni gördüm.)

Tüm cinslerin, cansız isimlerinin çoğul durumu yalın hal ile aynıdır.
Это столы ,словарй, трамвай ,кресла ,моря, книги , тетради ...

Erkek ve dişi tüm canlı isimlerin -i hali; -in halinin aynısıdır.
Это женщины и мужчины. (Kadın ve erkek)
Я видел женщин и мужчин. (Kadını ve erkeği gördüm.)
Это лётчицы героини. (Bu kahraman pilot.)
Я видел лётчиц- героинь. (Kahraman pilotu gördüm.)

Sessiz bir harf ile biten, -й ya da -ь ile biten erkek cins canlı isimler; -ов, -ев, -ей takılarını alırlar.
Это лётчики-герон. (Kahraman pilot.)
Я видел лётчиков-героев. (Kahraman pilotları gördüm.)
Это учителя. (Öğretmen.)
Я видел учителей. (Öğretmenleri gördüm.)

-ь ile biten dişi canlı varlık isimleri ; -ей takısını alırlar.
Это лошади.(Bu at.)
Я видел лошадей (Ben atları gördüm.)

Buraya kadar yazılanları soru-cevap şeklinde örneklendirdim, bu soruları Russian in Exercises kitabından alıntıladım. Dileyen bu kitabı elinin altında bulundurmalı bence, bayağı yararlı oluyor. Dil bilgisini kavramak için iyi bir kitap.

1- Ты знаешь мою сестру?
Да, я знаю твою сестру.
2- Где моя книга ? Ты видел мою книгу?
Нет, я не видел твою книгу
3- Вы знаете моего друга?
Да я хорошо знаю твоего  друга.
4- Вы знаете нашу новую студентку?
Да мы хорошо знаем эту новую студентку.


Dativ Durumu : Дательный Падеж (-e hali)
Yapılan işi, nesneyi gösterir ya da sahiplik belirtir. Türkçede ise bana, sana, ona şeklinde anlamlara gelmektedir.
Çekimde -e halidir. Aynı zamanda kendisine karşı bir eylem yöneltilen kişiyi göstermektedir.


Erkek isimler : 
Sert sessiz ile sona eren isimlere -у eklenir.
Nom.tekil    Dat. tekil
друг             другу (arkadaş)
стол             столу  (masa)
брат             брату  (erkek kardeş)
карандаш     карандашу (kurşun kalem)


Yumuşak işaret (ь) ile sona eren isimlerde ise; ь düşer ve ю eklenir.

Nom.tekil         Dat.tekil
портфель          портфелю   (evrak çantası)
день                 деню  (gün)
словарь           словарю   (sözlük)
учитель            учителю  (öğretmen)
препадаватель  препадавателю (akademisyen)


Dişi isimler :

"a" ve "я" ile sona eren dişi isimlerde; "a" ve "я" düşer ve "e" harfi eklenir.

Nom.tekil           Dat.tekil
девушка           девушке (genç kız)
сестра              сестре (kız kardeş)
тётя                  тёте  (teyze)
няня                  няне (nine)


ь ile biten dişi isimlerde ise  ь düşer yerine и eklenir.

Nom.tekil   Dat.tekil
ночь            ночи  (gece)
очередь     очереди  (bölüm,kısım)
дверь         двери (kapı)


ия ile biten bazı isimlerde ise;  я düşer yerine и gelir.

Nom.tekil       Dat.tekil
фотография     фотографии   (fotoğraf)
фамилия          фамилии  (soyad)
 история          истории (tarih)


Nötr isimler :
o ve e ile biten isimlerde, o düşer y gelir, e düşer ю  gelir.

Nom.tekil       Dat.tekil
окно               окну (pencere)
место             месту (yer,mevkii)
поле               полю  (saha, zemin)
море              морю(deniz)



я (ben)   > мне  (bana)
ты (sen) > тебе  (sana)
он (o)     > ему  (ona) (erkek)
она         > ей   (dişi)
мы (biz)  > нам (bize)
вы (siz)    > вам  (size)
они(onlar)  >  им (onlara)



 DATİV (-e hali)  İSİMLERİN ÇOĞUL DURUMU

 İsimlerde tüm cinslerde bir sessiz harf ile ve a, o ile bitiyorsa -am  ekini alır.


N. Tekil         D.çoğul
класс           классам  
студент       студентам  
ученик        ученикам  
улица          улицам  
река             рекам    
женшина    женшинам  
окно            окнам  
дело            делам
слово          словам


İsimlerde tüm cinslerde ь, е ,й ve  я ile bitiyorsa;  -ям ekini alır.
N.tekil              D.çoğul
словарь           словарям
автомобиль    автомобилям
музей               музеям
неделя             неделям
 фамилия        фамилиям
трамвай          трамваям
поле                полям
мнение           мнениям
здание            зданиям


Родительный Падеж (Genetiv -in hali )



1.       –in hali : Родительный  Падеж (Raditelni Padej)

      Genetiv durum olarak da adlandırılır. Bir kimsenin ya da bir nesnenin (eşyanın) ait olduğu insan veya eşyayı saptamak için kullanılır. Mesela :

   Öğretmenin evi.  Дом учитела. (Dom uçitela)
   Odamın penceresi.   Окно комнаты.(Akno komnatı)
 
    Kelimelerin cinslerine göre aldıkları son ekler :

   Erkek isimler bir sessiz harf ile sona ererse bu isimlere "a" harfi eklenir.
Nom:  студент   класс    стул   профессор
Gen:  студента   класса  стула  профессора
 
   Erkek isimler ь  veya  й  ile bitiyorsa; ь ve  й düşer yerine "я" gelir.
Nom:  автомобиль   герой   учитель
Gen:   автомобиля   героя   учителя
 
  Dişi isimler a ile sona ererse; "a" düşer yerine "ы" gelir.
Nom: комната   школа    жена  стена
Gen: комнаты   школы    жены  стены

  "a" ile biten bazı isimlerde, kökünde sessiz harflerden г, к, х, ж, ш ,щ  varsa;  "ы" yerine "и" alır.
Nom: книга    музыка   девушка  ручка
Gen: книги   музыки    девушки  ручки

İSTİSNA: дочь ve  мать   genetiv durumda "ери"  alır.
  Nom:  мать     дочь
  Gen:  дочери  матери

  "я"  ve  "ь"  ile biten dişi isimlerde bu harfler düşer ve yerini "и" alır.
Nom:  фамилия  ночь  жизнь история
Gen:   фамилии  ночи  жизни истории

 "O" harfi ile biten nötr isimlerde "O" düşer yerini "a" alır.
Nom:  окно  слово  месло  яблоко
Gen:  окна  слова   месла  яблока

 "E" harfi ile biten nötr kelimelerde "e" düşer yerini "я"  alır.
Nom: поле  здание  море  платье
Gen: поля   здания  моря  платья

  Родительный  Падеж (raditelni padej)  soruları :

 Кого ?  Kimin ?
 Чего?   Neyin ?
 Какого?(erkek ve nötr)- Какой?(dişi) Nasıl?


Nom:  Это (buradaki)   Этот     Эта
Gen:   Этого                Этого   Этой
Nom:  То (oradaki)      Та        Тот
Gen :  Того                  Того   Той

Örnek cümleler:
Он такой человек . (On takoy çilavek) O öyle birisi.
Где тот карандаш? (Gde tot karandaş) Oradaki kurşun kalem nerede?
Там нет карандаша. (Tam niet karandaşa) Orada kurşun kalem yok.
Где тот человек? (Gde tot çilavek) Bu kişi nerede?
Того человека нет там. (Tavo çilaveka niet tam.) Oradaki kişi yok.
Где то письмо? (Gde to pismo) Oradaki mektup nerede?
Того письма нет там. ( Tavo pisma niet tam) Orada mektup yok.

Not : Cümle olumsuzken bütün cümlenin yapısı –in halinde (родительный  падеж)
çekilir. Olumlu cümlede yalın haliyle (именительный  падеж) kalır.

Где она? – O nerede?
Она там. –  Orada.
Где ручка? – Kalem nerede?
Это ручка там.   – Kalem orada.      

Yalın hal     -in hali
Такая       такой
Такой      такого
такое       такого

Эта такая красивая девушк! (Eta takaya krasivaya devuşka)
O kadar güzel bir genç kız!
Такой хорошо день! ( Takoy haraşo dein.)
O kadar güzel bir gün!
Такое красивое пальто! (Takoe krasivoe palto)
O kadar güzel bir palto!

Benim –in halindeki çekimi :
Yalın hal   -in hali
мой            моего (moyevo) erkek
моя             моей (moyey) dişi
моё             моего (moyevo) nötr

Senin
Yalın hal   -in hali
твой          твоего
твоя           твоей
твоё           твоего


У моей сестры нет красной куртки.
Kız kardeşimin kırmızı montu yok.
У меня тоже нет красной куртки.
Bende de kırmızı mont yok.
У него есть жёлтая куртка.
Onun sarı montu var.
Как зовут твоего брата?
Erkek kardeşinin adı ne?
Моего брата зовут Иван.
Kardeşimin adı İvan.
Как имя твоей сестры?
Kız kardeşinin ismi ne?
Имя моей сестры Мария.
Kardeşimin adı Mariya.



Genetif durumu Родительный  Падеж : İsimlerin çoğul olarak çekimi
1)  Erkek isimler:
Erkek isimler sessiz bir harfle bitiyorsa genetif çoğul durumda -ов  ekini alır.
Nom.tekil          Gen.Çoğul
Завод                 заводов  (bitki)
класс                 классов (sınıf)
стол                   столов (masa)
журнал              журналов (dergi)
мальчик            мальчиков  (erkek çocuk)


Erkek isimler ь (yumuşatma işareti) veya  ж, ч, ш, щ   ile biterse  ей  ekini alır.
Nom. Tekil      Gen. Çoğul
учитель          учителей  (öğretmen)
словарь          словарей  (sözlük)
рубль             рублей   (ruble)
рояль             роялей  (kuyruklu piyano)
нож               ножей  (bıçak)
врач              врачей (doktor)
брош             брошей (broş)


Й  ile biten erkek isimler   ев veya  ёв ekini alırlar, Й    düşer.
Nom. Tekil      Gen. Çoğul
музей           музеев (müze) 
трамвай       трамваев   (tramvay)
герой           героев   (kahraman)
бой              боёв (çatışma)


Nominatif (yalın) halde çoğul durumunda ья ile biten erkek isimler, genetif çekimin çoğul durumunda   ьев ekini alırlar.
Nom. Tekil    Nom. Çoğul    Gen.Çoğul
брат              братья          братьев (erkek kardeş)
лист              листья           листьев (yaprak)
стул              стулья           стульев (sandalye)
колос            колосья          колосьев (kulak)


İSTİSNA : друг - друзья  -   друзей  
                 сын   - сыновья - сыновей


2) Dişi isimler:
Dişi isimler Genetif durumda çoğul yapılırken;
a harfi ile bitenler; genetif çoğul durumda a düşer.


 Nom.tekil                   Genetif çoğul
книга                            книг  (kitap)
картина                        картин     (çerçeve)
газета                           газет   (gazete)
женшина                      женшин    (kadın)
школа                           школ    (okul)
минута                         минут   (dakika)
сигарета                       сигарет     (sigara)
машина                         машин  (araba)


 я ile biten dişi kelimeler çoğul durumda  я harfi düşer, ь işareti alır :
Nom.tekil               Genetif çoğul
неделя                   недель  (hafta)
буря                       бурь    (matkap)
няня                       нянь    (nine)
земля                      земель  (arazi,toprak)


ь işareti ile biten dişi isimler ей ekini alır, ь işareti düşer :
Nom.tekil             Genetif çoğul
дверь                   дверей   (kapı)
часть                   частей   (parça)
ночь                    ночей   (gece)
тетрадь               тетрадей   (defter)


ея ile biten dişi isimler de ей ekini alır, я düşer:
Nom.tekil           Genetif çoğul
галерея               галерей   (galeri)
идея                    идей  (fikir) 
орхидея             орхидей  (orkide)


ия  ile biten dişi kelimeler, çoğul durumunda  ий ekini alır:
Nom.tekil             Genetif çoğul
история               историй   (tarih)
линия                  линий  (çizgi,hat)
срамилия            срамилий   (rezalet)
армия                  армий  (ordu)
 
  NOT: 2 tane istisna kelime vardır.
Nom.tekil          Genetif çoğul
тюрьма                 тюрем  (hapishane)
копейка                 копеек  (kuruş)


Bazı isimlerde sessiz harfler yanyana gelince telaffuz zorlaştığı için, araya sesli harfler gelebilir( о, е,  ё ):
Nom.tekil          Genetif çoğul
студентка          студенток   (üniversite öğrencisi)
девушка             девушек  (genç kız)
сестра               сестёр  (kız kardeş)
кухня                 кухонь  (mutfak)
башня                башен  (kule)
песня                песен    (şarkı)
чашка                чаше    (fincan)
девочка             девочек  (küçük kız)
коробка             коробок    (kutu)
куртка                курток (mont)


Örnek cümleler:
1- Несколько студентов в классе.
Sınıfta birkaç öğrenci (üniversite öğrencisi)var.
2- Несколько учеников в коридоре.
Koridorda birkaç öğrenci (lise öğrencisi)var.
3- У меня есть несколько карандашей.
Birkaç tane kalemim var.
4- Стамбул много музеев.
İstanbul'da çok müze var.
5- В классе на вашелки много пальто.
Sınıftaki askıda bir sürü mont var.


3)Nötr isimler:
Nötr isimler genetif çoğul durumda:
O ile biten nötr isimlerde genetif çoğul durumda o düşer :

Nom.tekil          Genetif çoğul
дело                    дел (iş,uğraş) 
слово                 слов   (kelime)
место                 мест   (alan,yer)
село                   сёл (kırsal kesim, köy)


O ile biten bazı nötr isimler, telaffuzda uyumsuz ses kombinasyonundan kaçınmak için, o ve e harfi alırlar:
Nom.tekil          Genetif çoğul
окно                   окон (pencere)
масло                масел (tereyağı)
письмо              писем (mektup)


е  ile biten nötr isimler, genetif çoğul durumunda ей ekini alır:
Nom.tekil          Genetif çoğul
поле                     полей   (alan)
море                     морей  (deniz)


ие  ile biten nötr isimler;  ий ekini alır:
Nom.tekil          Genetif çoğul
здание                зданий   (bina)
мнение              мнений  (görüş)


NOT : копьё   (mızrak)  kelimesi, genetif çoğul durumunda   копий olarak çekilir "ьё" düşer.
Nominatif(yalın hal) çoğul durumunda  "ья" ile biten isimler, genetif çoğulda  "ьев" ile biter:

Nom.tekil    Nom.Çoğul    Genetif çoğul
перо             перия             перьев    (tüy)
крыло           крылья          крыльев   (kanat)
дерево          деревя           деревьев (ağaç)

Предлоги (Edatlar)

Dativ durumda (Дательный Падеж) (-de hali) en çok kullanılan edatlar к ve по dur.

К  ve ПО edatı, istikametinde, -e doğru anlamına gelmektedir.

К  edatıyla örnekler:
к нему  (ona doğru)
к жене (karısına)
к городу  (kente)
к вечеру  (akşama)
к востоку (doğuya)
к ночи (geceye)

1-Я иду к отцу ,он идёт к сестре. (ya idu k atsu, on idyot k sestre)
Ben babama gidiyorum, o kız kardeşine gidiyor.

2-Он пришли к мне. (on prişli k mne)
O bana geldi.

3-Куда ты идёте? (kuda ti idyote)
Nereye gidiyorsun?

4-Я иду к доктору. (Ya idu k doktoru)
Doktora gidiyorum.

5-Ты к кому едёщь? (ti k kamu idyoş)
Kime gidiyorsun?

 6-Я иду к брату. (ya idu k bratu)
Kardeşime gidiyorum.

ПО edatıyla örnekler:
ПО edatı boyunca, göre ile içinde,üzerinde,etrafında gibi birçok anlama gelir.

по улице  - sokak boyunca
по дороге - yol boyunca
по городу  - kent çevresinde/içinde
по комнате  - oda içinde
по плану  - plana göre
по имени - adıyla
по его словам - onun sözlerine göre
Мы живём по закону. - Biz kanuna göre yaşıyoruz.


Благодаря (blagadarya)edatı ''sayesinde'' anlamına gelir.

Благодаря вам - sizin sayenizde
Благодаря этому - bu sayede- bunun sayesinde
Благодаря тому / что - dolayı, nedeniyle

      İnstrumental (ile hali) Творительный Падеж Edatları
под:
1-Елена сидит под деревом. (Elena sidit pod derevom)
Elena ağacın altında oturuyor.

2-Книгам лежит под газетой. (knigam lejit pod gazetoy)
Kitap gazetenin altında duruyor. (yatay bir şekilde duruyorsa)

3-Книга стоит на полке.(kniga stoit na polke)
Kitap rafın altında duruyor. (dik bir şekilde duruyorsa)

Под edatı şu ifadelerle birlikte kullanılır.
Под рукаводством - Liderliği altında
Под наблюдением - Gözetimi altında

Пример:
Ученики делают уроки под наблюдением учитела.
Öğrenciler dersi öğretmenin gözetiminde yapıyorlar.

Больной под наблюдением врача.
Hasta doktor gözetiminde.

Ребёнокta do играет под наблюдением мамы.
Çocuk annesinin gözetiminde oyun oynuyor.

NOT : Eğer hareketin yönü belirtiliyorsa bu durumda под ve за edatları akuzatif (вин, падеж) durumunda olur.
Я кладу карандаш под стол. Masanın altına kalem koydum.
Он садится за стол. Masada oturuyor.
Я иду к столу. Masaya gidiyorum.
Я буду садиться за стол. (Masaya oturacağım.)
Я сижу за столом. (Masada oturuyorum.)

NOT: мной’dan önce, uyumsuz sessiz harf kombinasyonu olduğu için подо şeklinde kullanılır :

Подо мной живёт моя сестра. (Nado mınoy jivyot maya sestra)
Alt katta kardeşim oturuyor.
Подо мной есть магазин-машина.(Nado mınoy yest magazin-maşina)
Alt katta mağaza-araba var.

Над –( надо) edatı üzerine-üzerinde anlamında kullanılır.
1-Лампа висит над письменным столом. (Lampa vicit nad pismennım stalom)
Lamba yazı masasının üzerinde duruyor.

2-Птицы летят на лесом. (Ptitsi letyat na lesom)
Kuşlar ormanda(ormanın üzerinde) uçuyorlar.

3-Надо мной голубое небо.. (Nado mınoy galuboye nebo)
Üzerimde masmavi gökyüzü..


Ayrıca şu fiillerle birlikte kullanılır:

Работать над докладом (книгой ,статьей).  (Rabotat nad dokladom)
Bir rapor üzerine çalışmak (kitap,makale).
Стеятся над глупостью. (steyatsya nad glupostyu)
Bir aptallığa gülmek.
Думать над вопросом. (Dumat nad vaprasom)
Sorun üzerinde düşünmek.
Он ещё работает над темой. (On işyo rabotaet nad temoy)
O halen konu üzerinde düşünüyor.



Перед-( передо) edatı önünde,önde,önce,biraz önce anlamlarında kullanılır.

1-Анна сидит перед телевизором. (Anna sidit pered televizorom)
Anna televizyonun önünde oturuyor.
2-Перед домом растут цветы. (Pered domom rastut tısveti)
Evin önünde çiçekler yetişiyor.
3-Перед школой стоит машина. (Pered şkoloy stoit maşina.)
Okulun önünde araba duruyor.
4-Перед ужином мы всегда работаем. (Pered ujinom mıi vsegda rabotaem.)
Öğlenleri her zaman çalışıyoruz.

Перед edatı ayrıca şu ifadelerle sık sık kullanılır:
Ответственность перед народом.(atvetsvennost pered naradom)
Halka karşı sorumluluk.
Обязанность  перед обществом. (Abyazannost pered abşestvom.)
Topluma karşı görevler.
Долг  перед родиной. (Dolg pered radinoy.)
Vatan borcu.
Передо мной сидит подруга. (Peredo mınoy sidit padruga.)
Karşımda kız arkadaşım oturuyor.
Она пришла  передо мной. (Ana prişla peredo mınoy.)
O benden önce geldi.

Между  edatı arasında- arasına – içinde- içine anlamlarına gelir:

1-Между столом и окном. (Mejdu stalom i aknom.)
Masa ve pencere arasında.
2-Между богом и мной. (Mejdu bogom i mınoy.)
Allah ve benim aramda.
3-Между Стамбулом и Анкаром. (Mejdu Stambulom i Ankarom.)
İstanbul ve Ankara arasında.
4-Между тремя и четырьмя. (Mejdu tremya i çetıpymya.)
Üç ve dört arasında.
5-Между тем как ... –iken , süresince, olduüu halde.
6-Между тем как мы говорим он пришёл. (Mejdu tem kak mıi gavarim on prişyol.)
Biz konuşuyorken o geldi.

Bu edat ikili ilişkileri göstermek için de kullanılır :

Отношения между государствами. (Athoşeniya mejdu gasudarstvami)
Devlerler arasındaki ilişkiler.
Мир, дружба между народами. (Mir, drujba mejdu narodami)
Halklar arasında barış ve dostluk.
Договор между странами. (Dagovor mejdu stranami)
Ülkeler arasında bir antlaşma/işbirliği.

Между ayrıca aşağıdaki ifadelerle birlikte kullanılır :
разница между ( raznitsa mejdu) aralarındaki farklılık
сходство между (shodstvo mejdu) aralarındaki benzerlik

Рядом с – edatı yanında, bitişiğinde anlamlarına gelir.
Нам сад находиться рядом с рекой. (Nam sad nahoditsya ryadom s rekoy.)
Bahçemiş nehrin kıyısında.

Sıfatlar ve Üstünlük Sıfatları - прилагательное

                     SIFATLAR
1- Kökü sert sessizle biten sıfatlar :
м.р. -  новый, красный, старый (eğer vurgu gövdedeyse)
молодой , простой , лесной   (eğer takı vurguluysa)
ср.р. -  новое, красное, старое
ж.р. -   новая , красная, старая
мн.г. (çoğul) - новые, красные, старые

2-  Kökü к, г, ж ,х, ш, щ ,ч ile biten sıfarlar :
Bu harflerden sonra –ы gelmez.
м.р. -  маленкии , строгии ,тихии ,хорошии (vurgu gövdedeyse)
другой , плохой , болшой (vurgu ekteyse)
ср.р - маленкое, строгое , тихое..   fakat gövde sonunda ж, ш , щ , ч  bulunduranlar  -ее alırlar.
Свежее ,  хорошее, обшее gibi ..
ж.р. - маленъкая , строгая, тихая
мн.г.-  маленкие , строгие , тихие


İSTİSNA :
Gövdenin sonunda н  olan kelimelerin son ekleri; -ий, -ее, -яя,  -ие şeklinde olur.
Синий - синяя – синее – синие
           
            ÜSTÜNLÜK   SIFATLARI
  Eğer sıfat  г, д ,з, х ,к, т ,ст ,ск    ile bitiyorsa  -е alır.

строгии - строже (sert-sıkı)
молодой - моложе (olgun)
тихий - тише (yavaş)
яркий -  ярче (parlak)
крутой - круче (dik,sarp)
простой - проще (kolay,basit)

Bazı sıfatlar sonlarındaki -ок,  -ёк,  - к  soneklerini kaybederler.
Низкий - ниже (alçak)
Близкий - ближе (yakın)
узкий - уже (dar)
высокий - выше (yüksek)
глубокий -  глубже (derin)
широкий - шире (geniş)


Örnekler :
Дорогой - дороже (pahalı)
сухой - суше (kuru)
твёрдый - твёрже (katı)
богатый - богаче (zengin)
крепкий - крепче(sağlam-sert)
лёгкий - легче (hafif)
толстый - толще (kalın)
чистий - чише (temiz)
частый - чаше (sık)

Упражнения = Edatlarla İlgili Alıştırmalar



Merhaba !
Bu üniversitenin hazırlık sınıfında hocamızın bize verdiği dökümanın bir kısımı. Boşlukları parantez içindeki kelimeleri uygun padejde çekimleyerek doldurun ve uygun edatı seçin. Kolay gelsin !
      1-      Это сумка ........... (мой брат)
      2-      Это книга.............(твоя сестра)
      3-      Где учебник.............(мой друг)
      4-      Мои книги ....( в / на) ............(книжный шкаф)
      5-      Я читаю................(интересная книга)
      6-      Вчера мы были........( в / на) ...............(интересная выставка)
      7-      Я хорошо знаю.............(этот новый  студент)
      8-      Мы купили.......(в / на)...............(магазин)......................(шапка и рубашка)
      9-      Папа читал............... (газета и журнал)
     10-    ..... (в / на).................. (нашеи комната)  есть диван.
     11-   Мы гуляли......(в / на)......................( этот красивый парк)
     12-   Мы были......(в / на)..................................( университетская библиотека).
     13-   Мой отец работает ......(в / на)..................................(химический завод)
     14-   Я купил..........(книга)......(в / на)..................................(наш книжный магазин).
 
Cevaplar :
1-       моего брата
2-      твой сестры
3-      моего друга
4-      в -  книжном шкафу
5-      интересной книгу
6-      на - интересной выставке
7-      этого нового студента
8-      в -  магазине  -   шапку и рубашку
9-      газету и журнал
10-   в -  нашей комнате
11-   в  - этом красивом парке
12-   в -  университетской библиотеке
13-   на - химическом заводе
14-   книгу - в - нашем книжном магазине

ПРИЧАСТИЯ (SIFAT-FİİLLER)


Sıfat fiilleri anlatıyorum bu sefer. Bu konu kısa ve anlaşılır ama oturması için bol bol alıştırma yapılması lazım çünkü sağlam bir temele oturtulmamışsa kafa karıştırıcı olabiliyor.

İçinizi rahatlatır mı bilmiyorum ama Rus hocamızın söylediğine göre Ruslar günlük dillerinde sıfat-fiileri pek kullanmazlarmış. :) Bunun yerine который ile anlatmayı tercih ederlermiş. Fakat; yazı dilinde, resmi dilde kullanılırmış.
Bir dili anadilimiz kadar iyi konuşabilmek ve yazabilmek için tüm inceliklerini öğrenmek gerekir. O nedenle bunları da sizinle  paylaşıyorum. Eğer sorunuz veya anlamadığınız bir kısım olursa ya da benim yazılarımda bir hata ile karşılaşırsanız, e-mailimden bana ulaşırsanız çok sevinirim.
Daha önce de söylemiş olduğum gibi bu siteyi kendimi geliştirmek amaçlı kurdum bu nedenle düşünceleriniz benim için çok önemli.  Aynı zamanda Rusça'yla ilgilenenler için yararlı olduğunu düşünüyorum çünkü Türkçe blog hazırlayanlar arasında Rusça gramerini bu kadar ayrıntılı ve açıklayıcı anlatan bir site bulamadım. Ben de bu nedenle bu işle uğraşmaya başladım.
Daha evvel acanerleru.blogspot.com.tr adresinden paylaşımlar yapıyordum şimdi bu adrese geçtim. Yeni yazılar burada olacak.


                           ПРИЧАСТИЯ 
Sıfat fiiler; etken (Действительные) ve edilgen (страдательные) olmak üzere 2 gruba ayrılırlar. Bunlar da kendi içlerinde şimdiki zaman ve geçmiş zaman olarak 2 gruba ayrılırlar.
1-      Действительные (etken)
-         настоящего времени (şimdiki z.) (Читающии – okuyan)
-         прошедшего времени (geçmiş z.) (читавшии- okumuş olan)
2-      Страдательные (edilgen)
-         настоящего времени (şimdiki z.) (читаемый- okunan)
-         прошедшего времени (geçmiş z.) (прочитанный- okunmuş olan)

Şimdiki zaman etken sıfat fiiller ile başlıyoruz.
 1- Действительные причастия настоящего времени :  (Читающии – okuyan)
Şimdiki zaman etken sıfat-fiiller sadece н.в. fiillerle yapılırlar.
Sıfaf fiil şöyle çekilir: Öncelikle fiilin ‘onlar’ (они) çekimi yapılır.
Mesela читать (çitat-okumak) fiilinin çekimi daha önce de gösterdiğim gibi; они читают (ani çitayut) şeklinde yapılır.
Eğer çekimlenen fiilin son kökü sesli harf ile bitiyorsa; щии eki eklenir.

читать -  читают  -  читающии
рисовать - рисуют - рисующии
слушать - слушают - слушающии 
строить -  строят - строящии 
писать - пишут - пишущии

читать книгу (kitap okumak) - Мальчик, читающии книгу. (Kitabı okuyan genç.)

Я вижу мальчика, читающего книга. (Kitap okuyan genci görüyorum.)
Это девочка, живущая здесь. (O burada yaşayan kız.)

NOT: Fark ettiğiniz gibi sıfat-fiilden önce her zaman virgül gelir.
Я вижу девочку, живущую здесъ (Burada yaşayan kızı görüyorum.)

Sıfat fiil,kendinden önceki kelimenin padejine göre çekimlenir.(Ait olduğu padejin ekini alır.)
Это человек, пьющии чай здесь.
Мальчик, работающии в этом заводе.
Студентка, плакающая вчера в кантине.

Вставать (vstavat – kalkmak) fiiilinin tüm padejlerde çekimliyorum, böylece nasıl olduğunu bir örnekte görünce daha net anlaşılabilir diye düşündüm:

р.п.   встающего - встающей
д.п .  встающему - встающей
в.п.   встающего - встающую
тв.п. встающим - встающей
пр.п.  встающем - встающей

  2- Действительные причастия прошедшего времени (geçmiş z.) (читавшии- okumuş olan)
Geçmiş zaman etken sıfat-fiil çekimi yapılırken, fiilin geçmiş zaman çekimi yapılır.
Son harfi düşer yerine, eğer gövde sesli harf ile bitiyorsa вший eki gelir.

Читал - читавший
Писал - писавший
Рисовал - рисовавший
Рассказал - рассказавший
Принес -  принесший

Geçmiş zaman etken sıfat fiiler hem н.в. hem с.в. çekimlenir.
  Прочитавший, рассказывавший , написавший ...

İstisna : идти fiilinin geçmiş zaman çekimi : шёл olduğu için;  шёлшедший şeklindedir
Dişi çekimi de ; шла - шёлшедшая şeklindedir.

Примери:
1-     Вот мальчик. Он  читал вчера книгу.
Вот мальчик, он читавший вчера книгу.
2-     Вот пассажиры.  Они купили билеты на этот рейс.
Вот пассажиры, купивший  билеты на этот рейс.
3-     Я знаю строители. Строители построили эту школу.
Я знаю строители, построивших эту школу.

1-      Страдательные причастия настоящего времени (şimdiki z.) (читаемый- okunan)
Şimdiki zaman edilgen sıfat fiiller sadece н.в. fiillerden yapılır.
Fiilin biz (мы) çekimi yapılır. Sonuna ый eki eklenir.

Изучать - изучаемый
Любить  - любимый
Посещать  -  посещаемый
Слушать - слушаемый
Нести  - несомый
Искать  - искомый

NOT: пить, брать, бить, ждать, мыть, писать, кормить, платить, учить, шить, строить, лить, просить fiillerinin sıfat-fiil çekimi şekil olarak vardır fakat kullanımı yoktur.

2-      Страдательные причастия прошедшего времени (geçmiş z.) (прочитанный- okunmuş olan)
Geç. zaman edilgen sıfat fiiller üç tane istisna fiil dışında sadece с.в. çekimlenir.
İstisna olan fiiller şöyle ; читать ,слышать, видеть.
Bu türde çekim yaparken yine fiil geçmiş zaman çekimlenir, son harfi düşer yerine eğer son harfi sesli ise; нный gelir, eğer sessiz harf ya da и  ise; енный – ённый eki gelir.

Прочитать - прочитал  - прoчитанный

İstisna : принести - принёс + енный  : принесённый
Dikkat ederseniz   " ё " harfi  yer değiştirmiştir.
И çekimi olan fiillerde sıfat-fiil çekimi de etkilenir. Mesela:
Изучить - изучил - изученный  olmuştur. И harfi düşmüştür.

Kısa Fiiler :
бить - битый
вымыть - вымытый
прожить - прожитый
взять  - взятый
снять  - снятый
закрыть  - закрытый
понять - понятый

Edilgen sıfat fiillerin kısa formları da vardır. Bunlar padeje göre çekimlenmezler, oldukları gibi kalırlar. Örneğin : закрытый - закрыт  Fakat cinse göre çekimlenirler ve cümle içinde fiil olarak kullanılırlar.
Örneğin: Вот книга. Эту книгу написал молодой писатель.
Вот книга написанная молодым писателем.  (sıfat-fiil)
NOT: Eylemi yapan kişi her zaman tvaritelni padej çekimlenir.
Эта книга написана молодым писателем. (kısa sıfat-fiil, fiil görevi görüyor.)

Деепричастия - ZARF FİİLLER


         
Идя по улице, я думал о тебе. Caddede yürürken seni düşünüyordum.
Когда я шёл по улице, я думал о тебе.  Caddede yürüdüğüm esnada seni düşünüyordum.
   
 Rusça’da iki çeşit zarf-fiil vardır;
     1-      Деепричастия несоверишенного вида – Sürekli zarf-fiiler
     2-      Деепричастия соверишенного вида –   Süreksiz zarf-fiiler

1 – Деепричастия Hесов. Ви.
Sürekli zarf-fiilerde, fiilin şimdiki zaman çekimi yapılır, они çekimi alınır. Son çekim eki atılır, yerine -Я ekini alır, bazı istisnai durumlarda da –А ekini  alınır.
Читать :  они чита-ют -->  читая (книгу)
Рисовать : я рисую
                  они рису-ют -->  рисуя
показывать : я показываю
                     они показыва-ют -->  показывая

Not :  ж, ч, ш, щ ile bitenler her zaman " a " alırlar.

Bazı fiillerden zarf-fiil yapılamaz:
ждать - жду à  Gövdesinde sesli harf olmadığı için yapılamaz.
Рвать, пить vb...

Mastar hali –чь ile biten fiiller yapılamaz :
Печь, мочь, лечь


-ну eki olan fiiller yapılamaz:
Сохнуть(kurumak), гаснуть(sönmek), мокнуть(ıslanmak), писать (yazmak), резать(kesmek), плясать(folklor-dansı etmek), петь .

Примеры (Örnekler) :
жить - они живут - живя
понимать - они понимают - понимая
кричать - они кричат - крича
слышать - слышат - слыша
спешать - спешат – спеша
идти - идят - идя
смеяться – смеюст- смеясь
улыбаться – улыбают - улыбаясь
радоваться – радуют - родуясь
любить – любят - любля
строить – строят - строя
создавать – создаваят –создавая

2 -  Деепричастия совер. Ви.
Süreksiz zarf-fiillerin çekimi yapılırken fiilin geçmiş zaman gövdesi alınır. Sesli harfden sonra  -в gelir bazı durumlarda da  -вши gelebilir.
Прочитать - прочитал --> прочитав
открыть - открыл --> открыв
принести -  принёс --> принёсши

     Примеры
1-Mальчики стояли перед витриной магазина и смотрели на горы продуктов.

2-Антон пришёл домой и сел ужинать.
Придя домой, Антон сел ужинать.

3-Студентка подумала немного и ответила на вопрос.
Подумов немного, студентка ответила на вопрос.

4- Он одевался и думал о встрече с девушкой.
Одеваясь, он думал о встрече с девушкой.

5- Когда мы купили билеты ты пошли в кино.
Купив билеты мы, ты пошли в кино.

6- Студенты читали новый текст и выписывали незнакомый слова.
Читая новый текст студенты,  выписывали незнакомый слова.

7- Андрей прочитал газету и начал смотреть на телевизор.
Прочитав газету, Андрей начал смотреть на телевизор.

8- Я лежал на диване и думал об экзамене.
Лежа на диване, я думал об экзамене.

9- Бабушка сидела во дворе и смотрела на детей
Сидя во дворе бабушка смотрела на детей

10- Мы хорошо отдохнули на море и вернулись домой.
Отдохнув на море,  хорошо мы  вернулись домой.

11-Преподаватель кончил читать лекцию и спросил есть ли вопросы.
Кончив читать лекцию, преподавадель  спросил есть ли вопросы.

Fiil Çekimleri (sürekli fiil- süreksiz fiillere örnekler)

           Fiillerin çekimlerini daha iyi anlamak için bazı fiillerin çekimini yazdım.
  Ben,sen,onlar çekimlerini yazmam yeterli. o,biz,siz  şahıslarının çekimi zaten kendiliğinden akla gelecektir.       Zamanla bu fiillere eklemeler yapacağım. Şimdilik bu kadar :)
   

       1 -        организовывать – organize etmek  (несов ви.)
                    я       организую
                    ты    организуешь
                    они  организют
 
                   организовать (сов ви.)
                   я     организовываю
                   ты  организовываешь
                   они организовывают

      2-      печатать  – basmak,bastırmak,yayınlamak (несов ви.)
               я      печатаю
               ты   печатаешь
               они  печатаю

                напечатать  (сов ви.)
                я     напечатают
                ты   напечатаешь
                они  напечатают

      3-  приглашать – çağırmak,davet etmek (несов ви.)
            я      приглашаю
            ты    приглашаешь
            они  приглашают

           пригласить  (сов ви.)
            я      приглашу
            ты   пригласишь
            они  пригласят

      4-   покупать -  almak, satın almak (несов ви.)
            я     покупаю
            ты  покупаешь
            они покупают
 
             купить   (сов ви.)
             я     куплю
             ты  купишь
             они  купят
 
       5-       получать  -  elde etmek, almak, kavuşmak (несов ви.)
                я     получаю
                ты  получаешь
                они  получают

               получить (сов ви.)
              я получу
              ты получишь
             они  получат
       6-      строить (несов ви.)  inşa etmek, kurmak
                 я    строю
                 ты  строишь
                 они  строит

                построить (сов ви.)  
               я    построю
               ты   построишь
               они  построит

       7-       говорить (несов ви.) konuşmak,tartışmak
                 я  говорю
                 ты  говоришь
                 они  говорят

                сказать (сов ви.)  
                я скажу
                ты скажешь
                они скажут

FİİLİN TÜRLERİ


         
Fiilerin zamanı bildirmesinden farklı olarak (şimdiki zaman,geçmiş ve gelecek) Rusça’da fiillerin bitmemiş (несовершенный вид) ve bitmiş (совершенный вид) türleri de vardır. Genel olarak her fiilin bu iki türü vardır. Örneğin : стрôить (bitmemiş) -  пострôить (bitmiş)

Bu iki fiil tür bakımından ayrılırlar. Her ikisi de aynı eylemi adlandırırlar, ancak bitmemiş tür fiil стрôить yalnızca eylemi adlandırır, hareketin yapılıyor olduğunu anlatır ama bitmemiş tür fiil пострôить eylemin tamamlandığını ve olabilecek sonuçları ifade eder. Ayrıca; читать – прочитать fiilleri de bir tür çifti oluştururlar.*

*Fiillerde türü ayırabilmek için tür çiftlerini bilmek gerekir, bunu ileride anlatacağım.

Hесовершенный вид fiiller şimdiki,geçmiş ve gelecek olarak çekimlenebilirler fakat  совершенный вид fiiler sadece geçmiş ve gelecek olarak çekimlenebilir, şimdiki zaman çekimi yoktur.
Bitmemiş tür ve bitmiş türü cümlelerle örneklersek daha kolay anlaşılır:
     
      ЧИТАТЬ - несовершенный вид -    
1-   Что ты делал вчера вечером? (Dün akşam ne yaptın?)
Весь вечер я читал книгу. (Tüm akşam kitap okudum.)
Not:Yalnızca eylemin yapıldığını belirtmiştir, ancak eylemin yapılıp bitirildiği ya da bitirilmediği önemli değildir.

      2-      Что ты делаешь? (Ne yapıyorsun?)
Сейчас я читаю книгу. (Şimdi kitap okuyorum.)

      3-      Что ты будешь делать вечером? (Yarın akşam ne yapacaksın?)
Вечером я буду читать книгу. (Akşam kitap okuyacağım.)

      ПРОЧИТАТЬ - совершенный вид
      1-      Ты прочитал книгу? (Kitabı okudun mu?)
Да, я прочитал книгу. (Evet, kitabı okudum.)
Burada kitap tamamen bitirilmiş, okuma işi tamamlanmış.

      2-      Ты написал письма своим друзьям? ( Arkadaşlarına mektup yazdın mı?)
Да, я вчера написал письма. (Evet, mektubu dün yazdım.)
Eylem yapılmış bitirilmiş, eylem bir kez yapılmış.

      3-      Вчера я написал письма своим друзьям и отнёс их на почту. (Dün arkadaşlarımı mektubu yazdım ve postaya verdim.)
Когда я написал письма своим друзьям, я отнёс их на почту. (Arkadaşlarıma mektubu yazdığım zaman onu postaya verdim.)
Yapılıp sonuçlanmış bir eylem diğerinden sonra yapılmış, aynı zamanda bu eylem de bir sonuca ulaşmış, bitmiş.

NOT: Uygun türün seçiminde; yalnızca eylemin biçimini düşünmek değil, aynı zamanda konuşmacının karşısındakine ne anlamak istediğinin ve eylemi öğrenmek istemesinin ve eylemi nasıl gördüğünün de  önemli olduğunu unutmamak gerekir.
Eğer konuşan için eylemin sonuçlanıp sonuçlanmadığı önemli değilse, yalnızca o eylem önemliyse, bitmiş bir eylemi anlatırken bitmemiş tür bir fiil de kullanmak mümkündür.
   
   Что ты делал вчера?  - Я читал книгу.

Спряжение Глаголов

Rusça’da fiillerin iki türlü çekimi vardır, I.çekim (-e çekimi) ve II.çekim (-и çekimi)dir.
Tabiiki bu kurala uymayan istisna fiiller vardır, onları bir kurala oturtamayız ezberlenmesi gerekir.

1 - Первая спряжение( I. çekim)  -e çekimi
Я            à -у / - ю
Ты          à-ешь
он она   à -ет
мы         à -ем
вы          à -ете
они        à -ут / -ют

Fiillerin son çekimi –e çekiminde görüldüğü gibidir.

Örnek:
   читать fiili okumak anlamına gelmektedir. 1.çekim kullanılır.
             я читаю                   мы читаем
             ты читаешь             вы читаете
             он\она читает         они читают


-и çekimi olup –e çekimi gibi çekilen bazı fiiller de istisna olarak vardır :
брить(tıraş olmak) ve  стелить( bir şeyi yere sermek) bu istisna fiillerdir.

Mastar hali –еть , -ать,  -оть,  -уть ile biten fiiller –e çekimidir.

Mastar hali –еть ile biten fiillerden yalnız 7 tanesi –и çekiminde çekilir. Bunları –и çekimini anlatırken yazacağım.

2- Вторaя  спряжение (II.çekim) – И çekimi

Я             -у / - ю
Ты           -ишь
он она     -ит
мы           -им
вы           -ите
они         -aт /-ят

Mastar hali -ит  ile bitenler –и çekimindedir. Yalnız bazı istisna fiiller de vardır.

İstisna: Mastar hali –eть ile biten fiillerden 7 tanesi –ит çekimindendir:
 видеть,  ненавидеть, обыдеть, зависеть, терпеть, вертеть.

İstisna: Mastar hali –aть ile biten fiillerden dört tanesi bu çekime aittir:
гнать, слышать, держать , дышать.

Хотеть :  я       хочу                     бежать :      я      бегу
               ты     хочешь                                  ты      бежишь
               он - она хочет                            он - она бежит
               мы    хотим                                   мы      бежим
               вы    хотите                                   вы      бежите
               они  хотят                                     они     бегут

Akılda tutulması gereken bir bilgi:
–и çekimi olan fiillerde harf değişimi sadece я’da olur.
-e çekimi olan fiillerde ise harf değişimi sonuna kadar devam eder.